Energietransitie is mensenwerk: samenwerking sleutel tot oplossingen voor toekomst

Nederland is in transitie als het gaat om de energievoorziening. De energietransitie is niet alleen een technische uitdaging. Het is vooral ook een sociale uitdaging die om innovaties en verandering vraagt. Het symposium ‘Energietransitie is Mensenwerk’ had als doel perspectief te bieden voor de energietransitie en te kijken ‘waar we staan en waar we naartoe willen’.

Een geslaagd evenement. Zo mogen we het IDEA symposium ‘Energietransitie is mensenwerk’ wel noemen. Ruim honderd vertegenwoordigers van bedrijfsleven, overheid en onderwijs ontmoetten elkaar vorige week dinsdag 20 september bij Hogeschool Inholland in Alkmaar om te luisteren naar en mee te denken over oplossingen voor een van de grootste uitdagingen van dit moment: hoe gaan we ervoor zorgen dat de energietransitie werkelijkheid wordt?

Hans Boumans, directeur Technology Transfer bij TNO en voorzitter van het IDEA-bestuur, ging in zijn presentatie in op het belang van regionale samenwerking. “Iedere regio heeft zijn eigen kenmerken,” stelde Boumans. Waar in bijvoorbeeld Noord-Brabant een paar grote, industriële spelers zijn die innovatie aanjagen, zoals Philips en ASML, moet het in Noord-Holland Noord komen van een groot aantal kleine en middelgrote innovatieve bedrijven. Om impact te maken is het wel nodig dat die bedrijven een stap naar voren zetten door op regionaal niveau te participeren in samenwerkingsverbanden. Investeren in samenwerking kost tijd, maar het levert ook veel op in de vorm van geschoolde werknemers en kennis.

Dat samenwerking een moeizaam proces kan zijn waarbij afzonderlijke partijen over hun eigen schaduw moeten heen stappen, bleek uit het verhaal van Odile Rasch, programmamanager van RES Noord-Holland Noord. De Regionale Energiestrategie, kortweg de RES, is een dynamisch document waarin staat beschreven hoe en waar we als energieregio duurzame elektriciteit (zon en wind) kunnen opwekken, en hoe we de warmtetransitie mogelijk maken. Een document opstellen is één ding, plannen realiseren is heel iets anders. Veel overleg is nodig om alle gezichten in dezelfde richting te krijgen. Al gaat de Oekraïne crisis hier volgens Rasch zeker helpen, omdat niemand nu nog heen kan om de noodzaak alternatieven te vinden voor aardgas.

Voor het plenaire ochtendgedeelte was Richard Oerlemans, directeur van Hogeschool Inholland Alkmaar, bereid gevonden de rol van dagvoorzitter op zich te nemen. Dit op het laatste moment, omdat beoogd voorzitter Thijs Pennink door ziekte was geveld. In zijn presentatie ging hij in op de uitdagingen van het onderwijs, waar het de hoofdtaak is professionals van morgen maar ook die van vandaag op te leiden.

Voorwaarde voor het onderwijs is daarbij om de verbinding met de praktijk aan te gaan. Dit wil zeggen dat onderwijs zich veel minder richt op leren in de klas, maar dat leerlingen in het bedrijfsleven ervaring op doen. Inholland Alkmaar participeert om die reden in diverse regionale initiatieven, zoals IDEA, TEch@Connect en vele andere. Juist het feit dat er in de regio relatief weinig grote bedrijven zijn om de kar te trekken, is wat hem betreft een reden om als opleider ‘netwerken van netwerken’ te vormen.”

Na de pauze met broodjes gingen de bezoekers voor het middagrogramma in drie deelsessies uiteen. Waarbij het dankzij het herhalen van twee sessies voor iedereen mogelijk was om tenminste twee van de drie geprogrammeerde onderdelen mee te pikken.

In de deelsessie ‘stedelijke vernieuwing’ kregen de bezoekers een inkijk in het project POCITYF. In dit smartcity project van de Europese Unie staat energietransitie in een cultuurhistorische stad (Alkmaar) centraal. De oplossingen hebben te maken met het opwekken, opslaan en slim gebruiken van duurzame energie. Tijdens deze sessie ging het over smart city solutions, mobiliteit, duurzaam bouwen en het betrekken van inwoners bij deze complexe opgave. Belangrijkste conclusie: Energietransitie realiseren in de bebouwde omgeving van een cultuurhistorische stad gaat over lokaal innoveren en internationaal samenwerken. Vertrouwen vormt de basis om dit soort projecten succesvol te maken.

In de deelsessie ‘Woningbouw is mensenwerk‘ werden bezoekers meegenomen in de vraag, hoe het onderwijs moet inspelen op de vraag naar opleidingen voor beroepen die in de toekomst nodig zijn. Welke opleidingen zijn er al? Voor welke mensen (zij instroom) kunnen we een opleiding maken? En met wie? Van een naar binnen gerichte organisatie moet onderwijs transformeren tot een organisatie die in continue dialoog is met de praktijk. Belangrijkste conclusie: De technisch specialist van de toekomst zal meer moeten weten van meer onderwerpen. Kennisuitwisseling is nodig om dit vorm te geven. Daarbij zullen we snel moeten opschalen om te voorzien in de verwachte vraag.

In de deelsessie Techniek tenslotte kwamen de pioniers aan het woord; mensen en bedrijven die werken aan nieuwe technologie, vooral golf- en getijde-energie. Technologieën die bestaan en in sommige gevallen al ver zijn uitgewerkt, maar nog geen grootschalige invoering hebben gekregen. Woordvoerders van o.a. Slow Mill, Symphony en SeaQurrent vertelden welk potentieel hun vindingen hebben en wat er moet gebeuren om die te benutten. Belangrijkste conclusie: Golf- en getijde energie zijn veelbelovende oplossingen om op duurzame wijze energie te winnen, aanvullend op windenergie. Voor een uitrol op schaal is het belangrijk dat de politiek afgewogen keuzes maakt voor een beperkt aantal speerpunt innovaties, zodat grote investeerders perspectief krijgen op rendement uit investeringen.

IDEA helpt ondernemers om innovatieve, aan techniek gerelateerde duurzame ideeën naar de markt te brengen. Het symposium werd georganiseerd in samenwerking met Hogeschool Inholland Alkmaar, provincie Noord-Holland, TNO, New Energy Coalition en Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord.